“Suiker is even verslavend als cocaïne.”

Een absurde claim die niet alleen rond suiker hangt maar ook in het algemeen en eentje die ik in de praktijk ook hoor: “Celine, volgens mij ben ik verslaafd aan eten!”. Wat weten we ondertussen eigenlijk over die zogenaamde suikerverslaving?

Wat is een verslaving?
In de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DMS-V) – een groot handboek waarin al de psychiatrische aandoeningen beschreven zijn – wordt een verslaving an sich gedefinieerd als een stoornis in het gebruik van middelen. Een gokverslaving is de enige niet middelengerelateerde aandoening die in de DSM-5 is opgenomen. Dit is nieuw omdat voorheen een verslaving werd toegeschreven aan middelengebruik. Hierdoor staat de deur in de toekomst open om andere gedragsverslavingen (zoals gamen, winkelen, seks,..) op te nemen in de DSM-5.

Een kort woordje over suikers
Om suiker beter te begrijpen blikken we terug op onze lessen chemie. 🤓 Suiker behoort tot de groep koolhydraten. Koolhydraten worden opgedeeld in de enkelvoudige – en de meervoudige koolhydraten, afhankelijk van het aantal moleculen (het kleinste deeltje van een stof). De suikers bestaan uit één of twee suikermoleculen. Daarom worden ze de enkelvoudige koolhydraten genoemd. Deze groep wordt gekenmerkt door hun zoete smaak. Ze komen van nature voor in fruit en melk. Er bestaat ook suiker die afkomstig is uit suikerbieten namelijk: kristalsuiker. Kristalsuiker is de suiker die wordt toegevoegd aan frisdrank, snoep, koekjes, …

De meervoudige koolhydraten bestaan uit een aaneenschakeling van enkelvoudiges suikers. Ze komen voor in granen, peulvruchten, aardappelen en groenten. Deze groep wordt verder onderverdeeld in zetmeel en vezels. Vezels vinden we terug in plantaardige voedingsbronnen, ze worden niet verteerd door ons lichaam en bereiken onze dikke darm intact waar ze heel wat gunstige effecten hebben zoals een bescherming tegen constipatie.

Zowel suiker als zetmeel worden door ons lichaam wel verteerd en omgezet naar glucose. Glucose dient als energieleverancier voor onze cellen, het is zelfs de lievelingsenergie van onze cellen. Deze energie hebben we nodig zodat het lichaam al zijn functies kan uitoefenen. Denk hierbij aan het bloed dat rondgepompt wordt door het hart maar ook om te bewegen en te denken.

Maar, euhmm… bestaat een suikerverslaving echt?
Allereerst, om met de deur in huis te vallen, is er te weinig en onvoldoende wetenschappelijk bewijs dat een voedingsmiddel verslavend kan zijn. De hypothese ‘suikerverslaving’ is voornamelijk gebaseerd op dierexperimenteel onderzoek. Er bestaat een onderzoek dat beweert dat suiker even verslavend zou zijn als cocaïne. In deze studie werden ratten gedurende een lange tijd uitgehongerd, er lag dus een restrictie op de hoeveelheid eten dat ze kregen. Wanneer de ratten uiteindelijk mochten eten, kregen ze de keuze tussen cocaïne of suiker. Wat bleek? De ratten kozen voor suiker en sommige vertoonde zelfs binge gedrag. Op basis daarvan besloten de onderzoekers dat suiker verslavender is dan cocaïne, terwijl het in mijn ogen erg normaal is dat de dieren voor suiker kozen en extremer eetgedrag vertoonde.

Eten is een basisbehoefte en iets dat ons in leven houdt. Hetzelfde gedrag is bij ratten NIET gevonden indien er geen uithongeringsperiode was. Dit indiceert dan toch dat uithongering/restrictie het probleem is en niet suiker? Daarnaast wil ik er ook graag op wijze dat dit onderzoeken op dieren zijn en niet op mensen, we moeten dus kritisch nadenken in welke mate de verslavingsmodellen bij dieren overeenkomen met het eetgedrag of voedselkeuze bij mensen.

Uit de neurowetenschappen weten we wel dat zowel suiker als drugs (zoals cocaïne) inwerken op het beloningssysteem in onze hersenen. Het zorgt er voor dat de neurotransmitter dopamine vrijkomt, dat ook wel eens het “happy hormoon” genoemd wordt aangezien het ons een fijn gevoel vindt. Maar er zijn nog andere dingen die zorgen voor de afgifte van dopamine zoals bijvoorbeeld een prijs winnen, lachen, je geliefd voelen, het luisteren van muziek of het aaien van een dier.
Een verslavende stof bevat ingrediënten of een bepaalde eigenschap waar men lichamelijk of psychisch afhankelijk van wordt. Aan de hand van deze definitie is er nog onvoldoende bewijs gevonden om een voedingsstof of voedingsmiddel te labelen als ‘verslavende stof’. Hoe meer men inneemt van een verslavend middel, hoe meer verslaafd men wordt en dit is bij suiker of voeding in het algemeen niet zo. Als je elke dag een bepaalde hoeveelheid van iets eet (zonder emotionele trigger of achtergrond van eetstoornissen), ga je dit na enkele dagen beu zijn en niet persé meer willen omdat ons lichaam verschillende voedingsstoffen wilt!

Een veel voorkomende tip van gezondheidsmedewerkers is om suikerrijke voedingsmiddelen te vermijden of zelfs te verbannen = restricties opleggen! Maar stel dat we suikerrijke producten, zoals die overheerlijke dinokoekjes, bannen uit onze koekenkast dan wordt de craving ernaar alleen maar groter want iets dat “niet mag” is erg aantrekkelijk en kan extreem eetgedrag, zoals eetbuien/binges, uitlokken.

Het onderzoek naar suiker- en eetverslaving staat echter nog in zijn kinderschoenen maar er wordt door verschillende wetenschappers, experts en gezondheid kenners gezegd dat het absurd is om te suggeren dat suiker even verslaafd zou kunnen zijn als hard drugs. Wat we wel weten is dat het bannen van bepaalde voedingsmiddelen er voor zorgt dat extra gaan hunkeren naar deze!

Samenwerking Celine en Lenka Maes, studenten voedings- en dieetkunde

Bronnen:

• Davis N. “Is sugar really as addictive as cocaine? Scientist row over effect on body and brain” (2017) Opgehaald van https://www.theguardian.com/society/2017/aug/25/is-sugar-really-as-addictive-as-cocaine-scientists-row-over-effect-on-body-and-brain
• Hebebrand, e. a. (2014). “Eating addiction”, rather than “food addiction”, better captures addictive-like eating behavior. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 295-306.
• Markus, e. a. (2017). Eating dependence and weight gain; no human evidence for a ‘sugaraddiction’. Appetite, 64-72.
• Resch, e. a. (2021). Intuitief eten. I’m a Foodie Publishing.
  Ulrich-Lai, e. a. (2016). Stress Exposure, Food Intake, and Emotional State. The International Journal on the Biology of Stress, 381–399.
• Vlaams Instituut Gezond Leven. (2022, 05 27). KOOLHYDRATEN EN VOEDINGSVEZELS. Opgehaald van Vlaams Instituut Gezond Leven: https://www.gezondleven.be/themas/voeding/focus-op-voeding-niet-voedingsstoffen/voedingsstoffen/koolhydraten-en-voedingsvezels
• Westwater, e. a. (2016). Sugar addiction: the state of the science. European Journal of Nutrition, 55–69.
• Wolrich, J. (2021). Food isn’t medicine – Challenge nutrib*llocks & escape the diet trap (1ste editie). Penguin Random House.